Oudste Leuvense dialectenquête teruggevonden!
Onlangs dook in het stadsarchief een schriftje op met meer dan 15.000 woorden en woordvormen in het Leuvense dialect, opgetekend in 1885-’86. Het bleek niet alleen om het Leuvense exemplaar van de eerste dialectenquête in onze contreien te gaan, maar ook om de oudste schriftelijke bron voor het Leuvense dialect. Het schriftje is nummer 166 uit een reeks van 349 gelijkaardige schriftjes, waarmee de Leuvense hoogleraar Pieter Willems de dialecten in onze contreien (een stuk van Frankrijk en Duitsland inbegrepen) in kaart probeerde te brengen. Dit schriftje was reeds lange tijd zoek en werd als bij toeval gevonden door de stadsarchivaris in de collectie van Eugène Sprengers. Hoe het schriftje in deze collectie verzeild geraakte, blijft tot op de dag van vandaag een mysterie.
Het Stadsarchief van Leuven en de Academie van het Leuvens dialect organiseerden gisteren, 13 november, een academische zitting in de gotische zaal van het stadhuis om deze hervonden dialectschat te vieren. Het unieke karakter en het belang van deze vondst werd tijdens deze zitting meermaals onderstreept.
Na het welkomstwoord van schepen Denise Vandevoort, vertelde prof. dr. em. Georges De Schutter, gewezen vast secretaris van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) iets meer over het werk van de Leuvense hoogleraar Pieter Willems. Het optekenen van de verschillende dialecten gebeurde door vrijwilligers die daar heel wat tijd in investeerden. Geen wonder dan sommige vrijwilligers er de brui aan gaven voordat het werk compleet was. Gelukkig voor ons bleek de 24-jarige kantoorbediende Karel Verschueren een echte doorzetter te zijn en vulde hij schriftje nummer 166 nauwgezet en volledig in. Het schriftje kreeg zelfs de kwalificatie ‘allerbest’ van Willems.
prof. dr. em. Georges De Schutter
Dr. Rob Belemans opperde enkele theorieën over hoe het schriftje in de collectie van Eugène Sprengers geraakt zou zijn en leerde ons wat bij over de bijzonderheden van het Leuvense dialect. Eén van de eigenaardigheden van ‘t leives is dat “gras” als “jæs” wordt uitgesproken. Met een ‘j’ in plaats van de ons zo vertrouwde ‘g’. Blijkbaar is dit een kenmerk dat het Leuvens gemeen heeft met het Keulens dialect. Wie dit eens wil uittesten, moet aan een rasechte Leuvenaar vragen om de volgende zin in het dialect uit te spreken en vervolgens goed luisteren hoe de medeklinkers in het vet worden uitgesproken:
“Dat je de garnalen gras hebt gegeven, is nog niet vergeten en vergeven. Ze zijn vergiftigd. Dus graag wat geld nu.”
Dr. Rob Belemans gaf wel aan dat de ‘j’-uitspraak langzaamaan uit het ‘t leives aan het verdwijnen is, want in het huidige lexicon zijn er slechts 8 woorden waarbij de “g” als een “j” wordt uitgesproken, terwijl dit in het schriftje van Willems er veel meer waren.
dr. Rob Belemans
Flory Vloeberghs (directeur van de Academie voor het Leuvens dialect) vertelde dat dit enquêteschriftje bijzonder in de aandacht geplaatst zal worden tijdens Erfgoeddag 2014. Iets om naar uit te kijken dus!
Flory Vloeberghs
Burgemeester Tobback overhandigde tot slot het unieke Leuvense dialectschriftje aan prof. dr. Willy Vandeweghe, vast secretaris van de KANTL. Uiteraard kon onze burgervader het niet laten te onderlijnen dat hij het kleine pareltje met spijt in het hart naar Gent zag vertrekken. Als de KANTL een nieuwe locatie zoekt, in Leuven zijn ze altijd welkom!
burgemeester Tobback en prof. dr. Willy Vandeweghe
De aanwezigen mochten nog even een blik werpen op het schriftje, voordat het terugkeerde naar zijn oorspronkelijke bewaarplek. Het schriftje, dat erg fragiel is, zal net als de andere schriftjes uit de reeks gedigitaliseerd worden en te raadplegen zijn via de website van KANTL.
het schriftje
Na de zitting werd de receptie feestelijk geopend met een speciaal gelegenheidslied van de Joorzangers van het Verbond der Jaartallen. Uiteraard werd er daarna geklonken op ‘t leives!
Raadpleeg de dialectschriftjes van Willems.
Er worden geen reacties toegelaten op dit artikel.