Leven in Leuven

Macht en Schoonheid. De Arenbergs

Donderdag 25 oktober vond in de PDS de opening plaats van de tentoonstellingen ‘Macht en Schoonheid. De Arenbergs‘ in Museum M en ‘Adellijk wonen‘ in de Universiteitsbibliotheek. Na een muzikale intro van het Arenbergkoor, kwam een hele reeks notabelen aan het woord. Uitschieters waren afscheidnemend burgervader Louis Tobback, minister van Staat Mark Eyskens en hertog Leopold Engelbert van Arenberg die in maar liefst vijf talen het publiek te woord stond. Het feestelijke moment werd afgesloten door de koperen klanken van de Leuvense Jachthoornkring Jachtmeesters van Arenberg.

Daarna trokken al de aanwezigen naar het M Museum en de Universiteitsbibliotheek voor de vernissage van de tentoonstellingen. Ik bezocht de tentoonstelling in M en was danig onder de indruk van de schitterende collectie bruiklenen die speciaal voor deze gelegenheid bij mekaar gebracht is. Gaat dat vooral zelf zien, zou ik zo zeggen.

De Eerste Wereldoorlog in en rond Leuven in drie tentoonstellingen

Om mijn achtergrondkennis te verruimen over de Groote Oorlog van honderd jaar geleden, bezocht ik drie tentoonstellingen over dit thema in het Leuvense.

HERLEVEN. Leuven na 1918
Beginnen doet de tentoonstelling met een korte tijdslijn om het hele gebeuren te kaderen: hoe en wanneer de oorlog uitbrak, en hoe die naar Leuven kwam, waar de Duitsers in augustus 1914 de stad in brand staken uit wraak op de ‘franc-tireurs’ die hen zouden beschoten hebben. Daarbij ging een groot deel van de stad in vlammen op, inclusief de universiteitsbibliotheek met een schat aan kostbare boekwerken. Het stadhuis, onze provinciale gotische trots, bleef gelukkig bewaard want de Duitsers hadden hierin hun hoofdkwartier gevestigd. 1.081 huizen werden vernield, en 209 burgers kwamen om, in het vuur of door executie.

In één grote expositieruimte wordt er per thema ingezoomd op het leven van alledag tijdens en vooral ná de Eerste Wereldoorlog: hoe de scholen werden gereorganiseerd, hoe de economie heropgestart werd, hoe men boodschappen deed, hoe men omging met ziekenzorg, enzovoorts. Achterin hangen twee grote schermen met beelden over de verwoestingen van de brand, en hoe men – verplicht door de bezetter – het puin moest ruimen en de huizen weer moest opbouwen. Deze heropgebouwde huizen zijn vandaag de dag nog steeds te herkennen aan een gedenksteen in de gevel. Open Monumentendag op 9 september 2018 zal ook in het teken van deze wederopbouw staan, dus ik ben alvast benieuwd naar meer.

In de oude bankkluis in de kelder worden opnieuw twee beelden geprojecteerd; alleen toont het ene de verwoesting van Leuven van 100 jaar geleden, en de andere recente beelden uit huidige oorlogsgebieden, die een frappante overeenkomst vertonen. Iets om de bezoeker even te laten stilstaan, alvorens terug de gezelligheid van de stad in te duiken.

Praktisch: de tentoonstelling is tot en met 11 november 2018 te bezoeken voor 5 euro in het Ceragebouw nabij de Grote Markt van Leuven. Meer info vind je op de website.

Universiteitsbibliotheek Leuven
De toren van de Leuvense universiteitsbibliotheek is open voor eenieder die wil genieten van een prachtig 360°-uitzicht op de stad en haar omgeving. Onderweg naar boven leer je op elke verdieping meer over de geschiedenis van het gebouw, die na de Eerste Wereldoorlog startte, nadat de oorspronkelijke universiteitsbibliotheek door toedoen van de Duitsers in 1914 afbrandde.

Links de Oude Markt voor de Eerste Wereldoorlog, rechts de Oude Markt na de brand van 1914.

In dit door de gulle Amerikanen gesponsorde gebouw werden honderdduizenden waardevolle documenten en boeken ondergebracht, die toen de Duitsers in 1940 Leuven voor de tweede keer binnen marcheerden, opnieuw het slachtoffer werden van een door hen aangestoken brand, want het gebouw stond inmiddels symbool voor de overwinning op de Duitsers enkele decennia eerder, en dat konden ze uiteraard niet hebben. Alleszins is het gebouw vandaag in ere hersteld en bevat het opnieuw ontelbaar veel boeken. En gelukkig wordt er heden ten dage ook steeds meer gedigitaliseerd…

Praktisch: de toren is slechts gedurende bepaalde periodes toegankelijk. Een kaartje kost 7 euro. Meer info vind je op deze website.

Belevingscentrum 14-18 Tildonk
Het was een mooie lentedag, ideaal weertje om langs de Leuvense Vaart naar Tildonk te fietsen. Tot mijn verrassing waren we gedurende ons ganse bezoek aan de expositie de enige bezoekers; pas op het einde kwam er nog een koppel binnenwandelen. Nochtans is de hele tentoonstelling, verspreid over enkele ruimtes van het voormalige klooster, erg modern opgesteld en lijkt het mij de ideale excursie voor scholen uit de wijde omtrek, en zelfs voor de buitenlandse toeristen die met bussen tegelijk in West-Vlaanderen worden gedropt. Ook de provincie Vlaams-Brabant draagt immers haar oorlogswonden met zich mee.

Met behulp van een tijdslijn op de muren van de gaanderij kan je de verschillende gebeurtenissen uit de Eerste Wereldoorlog, en vlak nadien, kaderen.

In de eerste ruimte krijg je verscheidene getuigenissen van dorpsbewoners die aanwezig waren bij de inval en bezetting in 1914: een Duitse soldaat, een pastoor, de burgemeestersvrouw van Aarschot, de achtergebleven zoon van een gevlucht boerengezin, een non uit het klooster, ingesproken door u misschien niet onbekende acteurs en voorzien van een attribuut dat pas tijdens het luisteren naar het verhaal betekenis krijgt. De verhalen, gebaseerd op getuigenissen en dagboekfragmenten, weten meteen de juiste snaar te raken en de grimmige sfeer te schilderen die er ten tijde van de inval moet hebben geheerst. De vitrinekast in het midden toont korte verhalen en cijfers over deze en andere oorlogen: meer dan 8.000.000 soldaten kwamen om tijdens de Eerste Wereldoorlog, en 22.000.000 tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook ‘modernere’ oorlogen, zoals Viëtnam en Syrië komen aan bod. Het leed is nog niet geleden…

In de volgende ruimte krijg je een geanimeerd filmpje over hoe de Eerste Wereldoorlog uitbrak en hoe de Duitsers door Vlaams-Brabant marcheerden in augustus 1914, en hoe de Slag der Zilveren Helmen uitbrak net over de grens met Limburg.

In de derde ruimte schetst men een beeld van het dagelijks leven tijdens de bezetting: hoe men vindingrijk moest omspringen met de weinige ingrediënten die verkrijgbaar waren, of hoe de Duitsers via de gemeentebesturen allerlei orders lieten uitvaardigen.

In de vierde en laatste ruimte is er een audiovisuele installatie opgebouwd met als thema oorlogsvluchtelingen, van de Eerste Wereldoorlog tot nu. Bij mij miste het jammer genoeg z’n effect.

Praktisch: vanuit Leuven kan je eenvoudigweg per fiets de Vaart volgen tot aan het klooster. Dat is een dik half uur op vlakke weg. Een toegangsticket kost 3 euro. Ter plaatse kan je iets kleins eten in Brasserie Engelenburcht, in hetzelfde gebouw. Meer info vind je op deze website.

Een zeer interessant drieleuk voor iedereen die wat meer achtergrond wil over de Eerste Wereldoorlog in eigen streek.

De zomer begint 19 juli in BAR|A|MUZE

Van 19 juli t.e.m. 19 augustus zomert het op het dak van M

Kruis alvast 19 juli aan op je zomerkalender. Met een dikke stift, want vanaf dan is het dakterras van M weer dé plaats waar je de hele zomer moet zijn voor goede muziek, comedy, literatuur met een hoek af én steengoede cocktails. Vier weken lang geniet je er deze zomer van boeiende optredens. Van donderdag- tot zondagavond biedt BAR|A|MUZE opnieuw een podium aan een mix van bekend en minder bekend talent en aan interessante kruisbestuivingen. Het geweldige uitzicht over de skyline van Leuven, krijg je er gratis bovenop!

Zet je zintuigen op scherp in M

Kijk je anders naar kunst als we al je zintuigen aanspreken? Wat als je mag ruiken, luisteren of  voelen? Met die vragen gingen drie studenten van het Art Sense(s) Lab van PXL MAD aan de slag. Het resultaat is vanaf donderdag 25 januari tot en met 30 januari te zien en te testen in M-Museum Leuven. Tijdens die vijf dagen prikkelen drie installaties al je zintuigen. Op die manier komen we meer te weten over de kunstbeleving van museumbezoekers.

Impact van zintuigen op kunstbeleving
In oktober 2017 won het project Symphony @ the museum de Cross Over Contest van Leuven MindGate. In dit project staan volgende vragen centraal. Hoe beïnvloeden smaak, geur of tastzin onze blik op kunst? En welke emoties roept kunst op? Drie master studenten van de PXL-MAD School of Arts in Hasselt werkten dit verder uit. Zo ontwierp elk van hen een multisensoriële installatie, geïnspireerd op de werken uit de M-collectie.  Die experimentele interventies vind je nu terug in de collectiepresentatie. Terwijl de museumbezoeker naar kunst kijkt, worden verschillende zintuigen aangesproken en inzichten verzameld.

Vreemd fruit. Judit Szalipszki
Deze installatie staat stil bij de citroen, het centrale voorwerp in ‘Stilleven met ham en citroen’ van Maerten Boelema de Stomme (ca1640-1644). Ze laat je speculeren over de toekomstperspectieven en de symbolische betekenis van de vrucht vandaag. Het auditieve aspect van het werk brengt je dichter bij de omstandigheden van de sinaasappelproductie in Zuid-Italië. Daarnaast ruik je ook zuiver valenceen, een alternatief voor de geur en de smaak van sinaasappels. Kunnen dergelijke stoffen de plaatselijke economie wijzigen? Kunnen ze de situatie van de arbeiders in een sector beïnvloeden? Het zijn maar enkele van de vragen die zich opwerpen.

Contact. Ludmila Rodrigues
Middenin de zaal met middeleeuwse beelden brengt Ludmila Rodrigues hulde aan ambachtelijk vakmanschap. Grondstoffen, handgemaakte voorwerpen en met de computer gemaakte beeldhouwwerken staan naast elkaar. Hiermee opent ze een debat over de status van de voorwerpen, hun historische en esthetische waarde binnen de museumcontext. Zijn deze artefacten origineel? Hoe oud zijn ze? Wat is de waarde van een kunstwerk? Door zelf de objecten aan te raken, te voelen en verhalen te bedenken, roept de ervaring een interval op tussen toen en nu.

Olfactorische Kalender. Panita Saenghiranwatana
Dit werk introduceert een alternatieve manier om de tijd waar te nemen, los van de klok. Zo wordt je aangemoedigd om te ruiken aan de cirkelvormige keramische plaat: de Olfactorische Kalender. Elk kwartier van de plaat stelt een seizoen voor, maar in tegenstelling tot een conventionele kalender, die de maand of het jaar aangeeft, doorloopt de Olfactorische Kalender de bewegingen van de seizoenen door een selectie van geuren.  De kalender is geïnspireerd op de ‘Kalenderwijzerplaat’, een meesterwerk uit de jaren 1500, waarin tijd werd opgevat als een cyclus die zichzelf constant herhaalde en waarin de astrologie een grote invloed had op het leven van de mens.

Volgende stappen
M-Museum Leuven, Haystack en het Art Sense(s) Lab van PXL-MAD School of Arts Hasselt wonnen in oktober 2017 de Leuven Mindgate Cross Over wedstrijd met het project Symphony @ the museum. Na de presentatie in M reizen de multisensoriële installaties door naar het Leuven MindGate And&Festival vanaf 3 tot en met 5 mei 2018.  Ondertussen meet Haystack de museumbeleving alsook de impact van de zintuigen aan de hand van een vragenlijst en verschillende discussiegroepen.

Edgard Tytgat. Herinnering aan een geliefd venster

Edgard Tytgat (1879 – 1957) trok in zijn schilderijen en grafiek alle visuele registers open om mythes, volkslegendes of sprookjes te vertellen. Net zoals de cineasten van zijn tijd, verbeeldde hij een wereld vol fantasie, absurditeit en humor. M brengt de ‘sprookjes’ van Tytgat opnieuw tot leven en toont een grote waaier aan werken uit museale en privé-collecties. De tentoonstelling ‘Edgard Tytgat. Herinnering aan een geliefd venster’ loopt van 08 december 2017 t.e.m. 8 april 2018 in M-Museum Leuven.

PARCUM opent met tentoonstelling Van de wereld

Leuvens nieuwste museum, PARCUM, opent vandaag officieel de deuren in de historische Abdij van Park. Met de openingstentoonstelling Van de wereld. Beelden van beslotenheid en bevrijding zet PARCUM meteen de toon als hét museum voor religie, kunst en cultuur in Vlaanderen.

Van de wereld onthult verborgen kunstschatten
De tentoonstelling Van de wereld onthult kunstschatten uit kerken, kloosters en abdijen die zelden eerder werden tentoongesteld. Naast de ruim 40 unieke bruiklenen uit zo’n 25 religieuze instellingen, biedt de expo ook ruimte voor interactie met hedendaagse kunst. Tussen het religieus erfgoed prijkt zowel nieuw als bestaand werk van Mario De Brabandere, Marlene Dumas, Ann Veronica Janssens en Gustave Van de Woestyne.
Van de wereld belicht de betekenis van afgezonderd en besloten leven in religieuze context. Eeuwenlang zonderden religieuzen zich af in kloosters, kluizen, bossen en woestijnen, op zoek naar stilte en eenzaamheid, naar zichzelf én naar God. Toch keren zij zich hierbij niet áf van de wereld, integendeel, zij staan wel degelijk ín de wereld. In hun zoektocht naar God groeien ze van beslotenheid naar bevrijding, en leggen ze tegelijk een weg af van deze wereld naar een andere. Daarin speelt het gebruik van beelden een belangrijke rol.

PARCUM stimuleert dialoog
Ook vandaag zijn mensen op zoek naar rust en bezinning, weg van alle prikkels. PARCUM zet religieus erfgoed midden in de samenleving van vandaag. “Religieus erfgoed omvat meer dan alleen religie, maar gaat ook over heel universele thema’s zoals angst, schuld, relaties of zingeving. Als dialoogmuseum zetten we bewust in op de wisselwerking tussen hedendaagse mondiale thema’s en religieus erfgoed, en de dialoog tussen mensen van allerlei achtergronden, culturen en leeftijden”, aldus curator Liesbet Kusters.

Historische trekpleister Abdij van Park
Het nieuwe museum is gevestigd in de pas gerestaureerde zalen van de Abdij van Park. Deze historische trekpleister ligt op een boogscheut van hartje Leuven en is één van de best bewaarde abdijcomplexen in Europa. Met de opening van PARCUM krijgt het publiek voor het eerst sinds lang weer toegang tot het claustrum van de abdij.

Van de wereld. Beelden van beslotenheid en bevrijding is te zien in PARCUM van 25 oktober 2017 tot en met 25 februari 2018. Meer info op www.parcum.be.

LEUVENS ERFGOEDLABO OPGERICHT

Dat Leuven een dynamische erfgoedstad is, dat willen 13 Leuvense erfgoedorganisaties vanaf nu extra in de verf zetten. Dat is de ambitieuze inzet en drijfveer van het Erfgoedlabo, het nieuwe Leuvense samenwerkingsverband voor cultureel erfgoed dat op dinsdag 12 september aan Minister van Cultuur Sven Gatz werd voorgesteld. De 13 oprichtende partners bekrachtigden dit met de ondertekening van een engagementsverklaring.

Waarom Leuven?
Leuven heft als hoofdstad van de provincie Vlaams-Brabant vandaag 100.000 inwoners, 80.000 studenten en 154 nationaliteiten en een bovengemiddeld jonge, hoogopgeleide en internationale bevolking. Dit geeft aan de stad een eigen erfgoedprofiel.
De stad heeft dankzij zijn rijke geschiedenis en met zijn internationaal gerenommeerde universiteit een unieke erfgoedbiotoop. De aanwezige erfgoedexpertise staat buiten kijf en de link naar onderzoek en innovatie is snel gemaakt. De stad Leuven en de KU Leuven zijn de dragende actoren van dit Erfgoedlabo. Van hen wordt een expliciet engagement verwacht. Om het geheel op te starten wordt een coördinator aangesteld.

Wie zijn de partners?

In het licht van het nieuwe erfgoeddecreet, maar vooral vanuit het geloof en de ‘goesting’ om deze ambities waar te maken, nemen 13 professionele erfgoedspelers het voortouw om dit netwerk en samenwerkingsverband op te zetten onder de naam Erfgoedlabo. De stichtende partners zijn: Erfgoedcel en Stadsarchief Leuven, M – Museum Leuven, rectorale Dienst Kunst & Erfgoed KU Leuven, KU Leuven Bibliotheken Bijzondere Collecties en Maurits Sabbe bibliotheek, KADOC, Centrum Agrarische Geschiedenis, Erfgoedsite Abdij van Park, Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur, PARCUM, Cultureel erfgoed Annuntiaten Heverlee en Rijksarchief Leuven.

Ondertekening engagementsverklaring

Om dit samenwerkingsverband te benadrukken en te bekrachtigen, ondertekenden de stichtende partners van het Erfgoedlabo, in aanwezigheid van Minister van Cultuur Sven Gatz een officiële engagementsverklaring.

sdr

Leuvense uitvindingen in de kijker

Recent werd het eerste van 12 panelen onthuld die ieder tekst en uitleg geven van een Leuvense uitvinding. Het moet niet verbazen dat in Leuven regelmatig nieuwe dingen worden ontdekt of uitgevonden. Leuven is al eeuwenlang een stad van innovatie. Maar dat verhaal is te weinig gekend bij de Leuvenaars en bij de bezoekers. Veel van die realisaties zitten verscholen achter de deuren van de universiteit en van de bedrijven en bedrijfjes die deze uitvindingen verder ontwikkeld en gecommercialiseerd hebben. Daarom deze originele vorm van bekendmaking en promotie, gerealiseerd in samenwerking met de stad Leuven en Mindgate.

Wat wordt er getoond?

Het is de bedoeling met deze panelen 12 van deze Leuvense realisaties in de kijker te plaatsen. Elk paneel vertelt het verhaal van een Leuvense vinding. Om de tekst te kunnen lezen moet de lezer zelf ook een beetje creatief, inventief zijn. Een deel van de tekst komt immers pas tevoorschijn als de gebruiker het paneel bekijkt door een rood vergrootglas dat aan het paneel hangt.

De teksten zijn in het Nederlands en het Engels opgesteld zodat zowel de Leuvenaar als de geïnteresseerde bezoeker aan zijn trekken komt. Hij moet dan wel een stevige wandeling maken, want de panelen staan op 12 diverse locaties opgesteld, zoals: stadhuis, universitaire bibliotheek, Opek, Vismarkt, Kruidtuin, ja zelfs aan de Abdij van Park. En aan het M- Museum moet er zelfs een fiets-hindernis genomen worden…

Waarover gaat het inhoudelijk?

Enkele voorbeelden: een implantaat dat doven weer laat horen, het meest gebruikte geneesmiddel tegen HIV (virus dat verantwoordelijk is voor aids), uiterst sterke en lichte reiskoffers (iedereen kent wel het merk Samsonite), schoenen die je niet moet poetsen, top-promotie voor onze Rode Duivels, een nieuwe appelvariëteit…

Leuven Mindgate

Leuven MindGate (letterlijk: GeestPoort) is een samenwerkingsplatform opgericht in 2016 door 29 toonaangevende kennisinstellingen, bedrijven en de stad. Leuven heeft alle troeven in handen om de regio bij uitstek te zijn op vlak van ondernemen, onderzoek, studeren en leven. Leuven MindGate wil onze regio internationaal meer bekend maken en zo meer bedrijven, investeerders en talent naar hier halen.

De Leuvenaars mogen fier zijn over de baanbrekende vindingen die in hun stad zijn gerealiseerd.

Heropening M

Het zal jullie ongetwijfeld niet ontgaan zijn: dit weekend stond Leuven in het teken van de heropening van M. Het ganse team van M werkte maanden toe naar dit moment. Zelfs minister Sven Gatz zakte af naar Leuven voor de heropening. Het doel van de make-over van M? Een museum dat meer dan ooit met zijn fundamenten in de 21ste eeuw staat. Het vernieuwde M blijft een verzamelplaats van kunst en verhalen met een perspectief van de middeleeuwen tot vandaag. De dialoog met de bezoekers en het kijken naar kunst staan centraal. Kritisch kijken, in de diepte kijken, anders kijken.

Naar mijn bescheiden mening is de make-over geslaagd, al zal voor vaste bezoekers van M de nieuwe opstelling even wennen zijn. Mij spreekt het aan dat de vaste collectie minder statisch gepresenteerd zal worden. Je kan de rijke collectie van M voortaan verkennen in een reeks van wisselende presentaties. Ook boeiend dat het museum ruimte creëert voor associaties tussen soms wel heel uiteenlopende werken.

Dit weekend openden ook parallel twee nieuwe tentoonstellingen. De eerste uitgebreide Belgische solo van Aurélien Froment brengt nieuw en bestaand werk samen, dat inzoomt op de betekenis van beelden vandaag. Cécile B. Evans’ tentoonstelling met nieuwe media onderzoekt ons voelen en handelen online.

Vind jij de make-over van M geslaagd?

De zomer begint 13 juli in BAR|A|MUZE

Van 13 juli t.e.m. 13 augustus zomert het op het dak van M

Noteer alvast 13 juli op je zomerkalender. Dan is het dak van M opnieuw de ‘place to be’ in Leuven voor comedy, literatuur met een hoek af, muziek en steengoede cocktails. In BAR|A|MUZE geniet je deze zomer vier weken lang van een optreden. De programmatie van de pop-up zomerbar verrast en verschilt van wat je elders ziet. Interessante duo’s en een mix van bekend en onbekend talent, staan centraal.

Koop je tickets online (€7), dan ben je zeker van een plek op de eerste rij, via www.baramuze.be of aan het M-onthaal (€7). Breng je een bezoekje aan het museum? Dan kan je natuurlijk je bezoek gezellig afsluiten in BAR|A|MUZE.

Vanaf 20:00 is het dakterras vrij toegankelijk (met uitzondering van de optredens). Op vrijdag en zaterdag blijft BAR|A|MUZE later open tot 24:00. De capaciteit van de zaal en het dakterras is beperkt, dus reserveer tijdig als je er zeker bij wilt zijn.