Posts getagd met ‘Betrayal’

Betrayal @ STUK

Betrayal is een toneelstuk van Harold Pinter over een driehoeksverhouding van liefde en ontrouw, en is gebaseerd op zijn eigen privé leven. In de begeleidende tekst stond iets over een begeleidende kunstinstallatie die het toneelstuk tot nieuwe hoogten zou brengen, maar daar kon ik me niet zoveel bij voorstellen. Wie schrijft die teksten toch, en waarom zijn ze altijd zo wollig?

We mochten de Soetezaal via de coulissen betreden en eindigden op het podium waar enorme transparante panelen stonden opgesteld. Het was niet zo duidelijk waar het publiek hoorde te staan en het duurde even voor we doorhadden dat het niet uitmaakte: we mochten staan en gaan waar we wilden. Een toneelstuk waarbij je niet stijfjes op je stoel hoeft te zitten? Pluspunten voor regisseur Mesut Arslan!

Tijdens de eerste scene ontdekte we al dat de panelen konden bewegen en zo de acteurs een bepaalde kant op stuurden of opsloten. Spijtig genoeg ontdekte de technici tijdens de tweede scene wat we ze van te voren al hadden kunnen vertellen: dat de wifi van het STUK lang niet goed genoeg is om zo’n dingen zonder complicaties draadloos te besturen. Er volgde een lange pauze waarvan we in fluistertonen klaagden over het gebruik van gimmicks in toneelstukken en hoe het zelden (zeg maar gerust nooit) de moeite waard was.

betrayal2
(c) Bram Mônster

Terug naar scene twee. Iets speciaal aan Betrayal is dat de chronologie omgedraaid is. Het stuk begint met de ontknoping, en presenteert dan al direct een aantal twists en turns aan een verhaal dat we nog niet kennen . Het werkt dan terug in de tijd naar een aantal knooppunten in de driehoeksverhouding. Voor de aandachtige kijker is het een interessante puzzel om te zien wat wanneer gebeurt en wie wat weet op welk moment. Het wekte bij momenten ook veel spanning op om te weten wat er gaat komen.

Die panelen, dus
Die spanning werd flink versterkt door de panelen. Tijdens de scene waar de ontrouwen besluiten hun heimelijk gehuurde appartementje op te geven worden zij en wat toevallige leden van het publiek ingesloten in een paneel-gevormd kamertje dat steeds kleiner wordt.

betrayal_3_c_brammc3b4nster
(c) Bram Mônster

Tijdens een zieltergende scene waarin je weet dat zij haar affaire aan haar echtgenoot gaat bekennen zitten we vast in een kamer waar één paneel voortdurend brede rondjes draait waardoor niemand op zijn plaats kan blijven staan of op zijn gemak kan zijn.

Het spel meespelen
Er wordt ook slim omgegaan met het publiek op het podium. De acteurs maken volop oogcontact en gebruiken ons als figuranten. We worden frequent aangekeken en aangesproken. Wij zijn de gasten op hun feestjes, obers die het eten maar niet brengen, vrienden die advies geven. Op andere momenten zijn wij de belichaming van hun partner en komen ze hun amoureuze scene uitspelen op de schoot van een publiekslid terwijl de stem van hun tegenspeler elders vandaan komt.

Het is een goede strategie en het bewerkstelligt twee dingen.

Je voelt je een complete voyeur. De panelen verbergen de acteurs en je wordt continue uitgedaagd om er achter aan te gaan, om ze op te sporen en vanuit een hoekje te bespioneren. Om niet passief toe te kijken maar om het drama op te zoeken en toe te geven dat je er van geniet.

Maar als je dat doet, als je de panelen instapt, wordt je ook mee het verhaal in gesleurd. De acteurs laten niet toe dat je passief toekijkt maar maken een medestander van je. Dit doet het stuk een stuk meer realistisch voelen – een verhaal over een driehoeksverhouding heeft nu eenmaal de neiging flink navelstaarderig te worden – en geeft het een filmglans.

Aan het eind (het begin van de affaire, dus) moeten we toegeven dat gimmicks op het toneel toch een meerwaarde kunnen hebben. Meer van dit, graag!

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op First Row Seats.

Bookmark and Share